OTİSTİK ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ :
1. Duyusal Özellikler :
a) İşitsel Uyarılara Karşı Tepkileri : Seslere karşı çok değişik tepkiler
gösteren otistik çocukların, erken çocukluk döneminde bazı seslere hiçbir
tepki vermemesi, çocukta işitme problemi olduğu düşüncesini
çağrıştırmaktadır.
b) Görsel Uyarılara Karşı Tepkileri : Otistik çocukların insan yüzüne ve
çevrelerindeki birçok nesneye bakmamalarına karşın, hareket eden, dönen ya
da parlak olan bazı nesnelere çok uzun bakabildikleri, bazılarının zaman
zaman ışıktan rahatsız oldukları hatta karanlık bir odada daha rahat
ettikleri görülebilmektedir.
c) Acı, Sıcak, Soğuğa Karşı Tepkiler : Bu tepkiler bazı çocuklarda acıyı,
sıcağı ve soğuğu farketmeme şeklinde ortaya çıkarken, bazılarında ise,
soğuk suyla ellerini yıkarken ağlama, eline iğne battığı zaman çığlık atma
gibi aşırı duyarlılıklar şeklinde de görülebilmektedir.
d) Dokunulmaya Karşı Tepkiler : Herhangi bir kimse tarafından dokunulmaya,
kucağa alınmaya tepki gösteren otistik çocuklar, fiziksel teması
reddetmekte ve çevreleriyle ilişki kurmaktan kaçınmaktadırlar.
Otistik çocukların çevrelerindeki duyusal uyarılara çok farklı tepkiler
vermelerine karşın, yeni bir nesneyi genellikle koklayarak, yalayarak ve
parmaklarını üzerinde gezdirerek tanımaya ve keşfetmeye çalıştıkları
gözlenmektedir.
2. Motor Gelişim Özellikleri :
Otistik çocukların ip atlama, dans, yüzme gibi büyük kas motor becerilerin
kullanılmasını gerektiren bazı hareketleri taklit etme yetilerinin çok az
ya da hiç olmamasına bağlı olarak daha geç öğrendikleri görülmektedir.
Kâğıt kesme, kutu içine küp atma ve ipe boncuk dizme gibi küçük kas motor
becerilerinin de oldukça zayıf olduğu gözlenmektedir.
Otistik çocukların duruşlarında, ellerini kullanmada zaman zaman normalden
farklı bir görünüm sergiledikleri görülmektedir. (Parmak uçlarında yürüme,
belli hareketleri tekrar etme, tek ayağı üzerinde ileri geri sallanma,
kendi etrafında dönme vb.) Bununla birlikte hiperaktif (çok hareketli)
veya hipoaktif (az hareketli) olmaları da diğer motor davranış özellikleri
olarak kabul edilmektedir.
3. Sosyal Gelişim Özellikleri :
Kucağa alındığında sarılmama, annenin sesine tepki vermeme gibi
davranışları gösteren otistik çocukların çoğu, anneye bağımlılık
davranışının yoksunluğunu göstermektedirler.
Sevgi ve güvende olma gereksinimi yönüyle diğer bireylere fiziksel
yakınlaşma davranışları görülmemektedir.
Otistik çocukların zamanlarının çoğunu tek başına oynayarak geçirdikleri
ve anne-babaları ile iletişim kurmadıkları gözlenmiştir.
Çevreyle ilgili en ufak değişikliklerin karşısında çok duyarlı
olabildikleri halde insan yüzü ve karşılıklı iletişim bu çocuklar için çok
az önem taşımaktadır.
Otistik çocuklarda oyun becerisi, sembolik düşüncenin kazanıldığı duyu
motor döneme paralel olarak gelişmemektedir. İletişim ve hayal gücünden
yoksun olmaları nedeniyle diğer çocukların oyununa katılmazlar.
4. Dil ve İletişim Özellikleri :
Çevredeki bireylerle iletişim kurmada yetersiz olma otizmin en belirgin
özelliklerinden biri olarak belirtilmektedir.
a) Sözel Olmayan İletişim : Temel duyguları (mutluluk, üzüntü vb.) ifade
etmede güçlük, karşısındaki kişinin yüzüne ve gözüne bakmama, karşılıklı
iletişim kurmak istemediğinde bağırma, vurma, çığlık atma gibi özellikler
göstermektedirler.
b) Sözel İletişim : Otistik çocukların dil gelişimlerinde, hiç konuşmama,
sadece bir-iki kelime söyleme, çok kelimeyle anlamsız konuşma, ekolali
konuşma, zamirleri karıştırma, konuşulanları anlamada güçlük çekme, gramer
bozuklukları ve telâffuz güçlüğü gibi özellikler görülmektedir.
5. Zihinsel Gelişim Özellikleri :
Otistik çocukların zekâ düzeylerini belirleyen testleri kullanmada
güçlükler olması ve bu çocukların testlerde düşük performans göstermeleri
zekâ bölümlerinin tespitini zorlaştırmaktadır.
Son yapılan araştırmalar temel problemin zihinsel gelişim alanında
olduğunu belirtmekte ve bu konudaki tartışmalar zihinsel yetersizliğin
birinci olarak dil ve iletişim problemlerine yol açtığı, ikinci olarak da
davranışsal ve duyusal güçlüklere neden olduğu yönünde yoğunlaşmaktadır.
6. Davranış Özellikleri :
İnsana karşı tepkisiz davranma, sosyal etkileşimlerden geri çekilme gibi
davranış özellikleri olduğu belirtilebilir.
a) Duygusal Tepkiler:
1) Özel Korkular : Sudan korkma, ayakkabı ayağını sıktığı için ayakkabı
giymeyi istememe gibi.
2) Tehlikelerin Farkında Olmama : Yüksek bir duvarın üzerinde yürüme vb.
3) Nedensiz Gülme ve Ağlama Davranışları Gösterme.
4) Değişikliklere Karşı Tepki Gösterme : En küçük bir değişiklik onların
sevinç çığlıklarına ya da öfke nöbetlerine yol açabilmektedir.
b) Davranış Problemleri : Öfke nöbetleri, çevresine zarar verici
davranışlar, kendisine zarar verici davranışlar, stereotip vücut
hareketleri (kendiliğinden başlayan hareketler) otistik çocuklarda görülen
davranış problemleridir.
7. Özel Beceriler :
Bunlar genellikle konuşma becerisi soyut anlam içermeyen türden
becerilerdir. Otobüs hareket saatleri, sayılar vb. ayrıntılar ilgili bazı
görsel yetenekler şeklinde de ortaya çıkabilmektedir. Kendi kendine
okuma-yazma öğrenebilme, okuduğunu anlamasa da akıcı bir şekilde
okuyabilme, kısa sürede ezberleyebilme gibi iyi bir belleğe sahip olan
erken gelişmiş kavramsal veya görsel-motor yetenekleri olan otistik
çocuklara da rastlanmaktadır.
GÜMÜŞÇÜ, Ş, PİŞKİN Ü, DARICA N. Otizm ve Otistik Çocukların Özellikleri,
Ekim,1992, Ankara.