Nisan 20th, 2020 Yazar Özel Eğitimci
İLKÖĞRETİM (12-15 YAŞ)
AMAÇLAR:
İLETİŞİM BECERİLERİ :
1. 2’den fazla eylem bildiren komutları yerine getirebilme.
2. Sahiplik bildiren sözcükleri yerinde kullanabilme.
3. “Lütfen” ve “teşekkür ederim” sözcüklerini yerinde kullanabilme.
4. Kendisine ait nesneleri paylaşabilme.
5. İşaret belirten sıfat sözcüklerini yerinde kullanabilme.
6. “İle” ve “Ve” bağlaçlarını yerinde kullanabilme.
7. Gördüğü, yaşadığı olay, oyun, film vb. anlatabilme.
8. Dinlediği öyküyü anlatabilme.
9. Dinlediği bir öykünün sonucu hakkında tahmin yürütebilme.
10. Basit oyunlarda rol alabilme.
11. Anlatılan tek kişilik bir öyküyü dramatize edebilme.
SOSYAL YAŞAM BECERİLERİ
VÜCUDUMUZ VE SAĞLIĞIMIZ:
1. İç organlarını tanıyabilme.
2. İç organların işlevlerini söyleyebilme.
3. Bulaşıcı hastalıkları sayabilme.
4. Bulaşıcı hastalıklardan korunma yollarını söyleyebilme.
CANLILAR:
5. Uçan hayvanları ayırt edebilme.
6. Suda yaşayan hayvanları ayırt edebilme.
7. Karada yaşayan hayvanları ayırt edebilme.
8. Vahşi hayvanları ayırt edebilme.
9. Evcil hayvanları ayırt edebilme.
10.Hayvanların yararlarını söyleyebilme.
11.Bitki çeşitlerini söyleyebilme.
12.Bitkilerin belli başlı yararlarını söyleyebilme.
13.Meyveleri ve sebzeleri ayırt edebilme.
HABERLEŞME:
14.Haberleşmenin önemini söyleyebilme.
15.Gelen telefonlara cevap verebilme.
16.Telefonu kullanabilme.
17.Mektup postalayabilme.
YURDUMUZ:
18.Yurdumuzun belli başlı özelliklerini sayabilme.
19.Türkiye haritasını ayırt edebilme.
20.Yerleşim birimlerini ayırt edebilme.
21.Toplumdaki işbölümlerini ayırt edebilme.
DÜNYAMIZ VE GÖKYÜZÜ:
22.Günün belli başlı zamanlarını ayırt edebilme.
23.Gece ve gündüz gökyüzünde gördüklerini söyleyebilme.
24.Yıl, mevsim, ay, hafta, gün ilişkisini kurabilme.
25.Belli başlı yeryüzü şekillerini tanıyabilme.
26.Ormanın yararlarını sayabilme.
27.Yönleri tanıyabilme.
TAŞITLAR VE TRAFİK:
28.Taşıtları hava, kara ve deniz taşıtları olarak ayırt edebilme.
29.Taşıtları kullananları tanıyabilme.
30.Cadde ve sokakta karşıdan karşıya kurallara uygun geçebilme.
31.Belli başlı trafik kurallarına uyabilme.
ATATÜRK:
32.Atatürk’ün belli başlı yaptıklarını söyleyebilme.
33.Dinî ve millî bayramları ayırt edebilme.
BAĞIMSIZ YAŞAM BECERİLERİ
1. Yatağını düzeltebilme.
2. Yemek masasını hazırlayabilme.
3. Yemek masasını toplayabilme.
4. Bulaşık yıkayabilme.
5. Çay demleyebilme.
6. Ekmek dilimleyebilme.
7. Ekmeğe bıçakla yumuşak yiyecekler sürebilme.
8. Kazak, bluz vb. katlayabilme.
9. Ütü yapabilme.
10. İpe çamaşır asabilme.
11. Kahvaltı hazırlayabilme.
12. Ayakkabı boyayabilme.
13. Bağcık bağlayabilme.
14. Çekiçle çivi çakabilme.
MOTOR BECERİLER
1. Düzen hareketlerini yapabilme.
2. Sıra halinde komutlara uygun ritmik yürüyebilme.
3. Engelli koşu yapabilme.
4. Sürünerek belirlenen hedefe ulaşabilme.
5. Grupla kurallı top oyunları oynayabilme.
6. İp atlayabilme.
7. Barfiks çekebilme.
8. Çember yuvarlayabilme.
9. Minder üzerinde ters takla atabilme.
10. Hentbol oyununa hazırlayıcı hareketleri yapabilme.
OYUN VE SANAT ETKİNLİKLERİ
1. Parçalara bölünmüş nesne resminin parçalarını birleştirerek
tamamlayabilme.
2. Eksik nesne resimlerini çizerek tamamlayabilme.
3. Cetvel kullanarak çizgi çizebilme.
4. Yırtma-yapıştırma çalışmalarını yapabilme.
5. Kalın (pes) ve ince (tiz) sesleri ayırt edebilme.
6. Müzik dinlenen araçları tanıyabilme.
AKADEMİK BECERİLER
1. Okumaya işlerlik kazandırabilme.
2. Yazmaya işlerlik kazandırabilme.
3. Noktalama işaretlerinden (.) nokta işaretini kullanabilme.
4. 20’den geriye doğru 1’er ritmik sayabilme.
5. 50’den geriye doğru 2’şer ritmik sayabilme.
6. 100’den başlayarak geriye doğru 10’ar ve 5’er ritmik sayabilme.
7. Kümeyi ve elemanı kavrayabilme.
8. Kümeler arasındaki eşitlik ve denklik ilişkilerini kavrayabilme.
9. Toplamları 20’ye kadar olan doğal sayılarda toplama işlemini
kavrayabilme.
10. Toplama işlemini yapabilme.
11. Çıkarma işlemi yapabilme.
12. Yarım kesrini kavrayabilme.
13. Zaman ölçülerinden “saat”i kavrayabilme.
14. Değer ölçülerinden “para”yı kavrayabilme.
İLKÖĞRETİM (12-15 YAŞ)
İLETİŞİM BECERİLERİ
AMAÇ 1. 2’den fazla eylem bildiren komutları yerine getirebilme.
Davranışlar :
1. İki eylem bildiren komutları yerine getirir.
2. İkiden fazla eylem bildiren komutları yardımla yerine getirir.
3. İkiden fazla eylem bildiren komutları öğretmen kontrolünde yerine
getirir.
4. İkiden fazla eylem bildiren komutları bağımsız yerine getirir.
AMAÇ 2. Sahiplik bildiren sözcükleri yerinde kullanabilme.
Davranışlar :
1. Sorulduğunda sahip olduğu varlıklar için “benim” ve/veya “benimki” der.
2. Sahip olduğu varlıklardan söz ederken “benim” ve/veya “benimki”
sözcüklerini kullanır.
3. Sorulduğunda karşısındakine ait olan varlıklar için “senin” ve/veya
“seninki” der.
4. Karşısındakine ait varlıklardan söz ederken “senin” ve/veya “seninki”
sözcüklerini kullanır.
5. Sorulduğunda karşısındakine başkalarına ait olan varlıklar için “onun”
ve/veya “onunki” der.
6. Karşısındakine başkasına ait olan varlıklardan söz ederken “onun”
ve/veya “onunki” sözcüklerini kullanır.
7. Gerektiğinde benim, benimki, senin, seninki, onun, onunki sözcüklerini
yerinde kullanır.
AMAÇ 3. “Lütfen” ve “Teşekkür ederim” sözcüklerini yerinde kullanabilme.
Davranışlar :
1. Karşısındakinden nesne, hizmet vb. talep ederken “lütfen” sözcüğünü
kullanır.
2. Talep ettiği nesne, hizmet vb. gerçekleştirdiği için karşısındakine
“teşekkür ederim” der.
3. Gerektiğinde “lütfen” ve “teşekkür ederim” sözcüklerini yerinde
kullanır.
AMAÇ 4. Kendisine ait nesneleri paylaşabilme.
Davranışlar :
1. Kendisine verilen bir nesneyi alır.
2. İstendiğinde kendisine verilen nesneyi başkasına verir.
3. Kendisine ait bir nesneyi komutla başkasına verir.
4. Gerektiğinde kendisine ait bir nesne istendiğinde verir.
AMAÇ 5. İşaret belirten sıfat sözcüklerini yerinde kullanabilme.
Davranışlar :
1. Elindeki bir nesne ya da yanındaki bir kişiyi işaretle gösterir.
2. Elindeki bir nesne ya da yanındaki bir kişiyi işaret ederken “bu”
sözcüğünü kullanır.
3. Yanındaki bir nesne ya da yakınındaki bir kişiyi işaretle gösterir.
4. Yanındaki bir nesne ya da yakınındaki bir kişiyi işaret ederken “şu”
sözcüğünü kullanır.
5. Uzağındaki bir nesne ya da kişiyi işaretle gösterir.
6. Uzağındaki bir nesne ya da kişiyi işaret ederken “o” sözcüğünü
kullanır.
7. Gerektiğinde “bu, şu, o” sözcüklerini yerinde kullanır.
AMAÇ 6. “İle” ve “Ve” bağlaçlarını yerinde kullanabilme.
Davranışlar :
1. İki nesne, kişi vb.’yi ifade ederken birleştirmek için “ile/ve”
bağlaçlarını kullanır. (Ali ve Ayşe, kalem ile silgi vb.)
2. Öznesi aynı, iki eylem bildiren üç sözcüklü basit cümlelerde “ve”
bağlacını kullanır. (Ali geldi ve uyudu. vb.)
3. Öznesi farklı, tek eylem bildiren üç sözcüklü basit cümlelerde “ile/ve”
bağlaçlarını kullanır. (Ali ile Ayşe oynadı, Ali ve Ayşe oturdu.)
4. Gerektiğinde “ile/ve” bağlaçlarını yerinde kullanır.
AMAÇ 7. Gördüğü, yaşadığı olay, oyun, film vb. anlatabilme.
Davranışlar :
1. Sınıfta dramatize edilen basit bir olayı izler.
2. İzlediği olayla ilgili sorulara cevap verir.
3. İzlediği olayı başından sonuna kadar anlatır.
4. Sorulduğunda gördüğü, yaşadığı olay, oyun, film vb.’yi sorularla
anlatır.
5. Sorulduğunda gördüğü, yaşadığı olay, oyun, film vb.’yi başından sonuna
kadar anlatır.
AMAÇ 8. Dinlediği öyküyü anlatabilme.
Davranışlar :
1. İçinde en az 10 olay örgüsü bulunan öyküyü dinlediğini jest ve
mimiklerle belli eder.
2. İçinde en az 10 olay örgüsü bulunan öykü ile ilgili sorulara cevap
verir.
3. İçinde en az 10 olay örgüsü bulunan öykünün 5 olay örgüsünü anlatır.
4. İçinde en az 10 olay örgüsü bulunan öykünün tamamını anlatır.
AMAÇ 9. Dinlediği bir öykünün sonucu hakkında tahmin yürütebilme.
Davranışlar :
1. Anlatılan veya okunan öyküyü dinler.
2. Anlatılan veya okunan öykünün sonucunu söyler.
3. Yarısı anlatılan veya okunan benzer bir öykünün sonucu hakkında tahmin
yürütür.
AMAÇ 10. Basit oyunlarda rol alabilme.
Davranışlar :
1. Tek kişilik basit bir oyunu (3-5 dk) izler.
2. Tek kişilik basit bir oyun ile ilgili sorulara cevap verir.
3. Tek kişilik basit bir oyunu anlatır.
4. Tek kişilik basit bir oyunu yardımla oynar.
5. Tek kişilik basit bir oyunu bağımsız olarak oynar.
6. İki kişilik basit bir oyunu (3-5 dk) izler.
7. Oyun ile ilgili sorulara cevap verir.
8. Oyunu anlatır.
9. İki kişilik basit bir oyunda kendi rolünü izler.
10. İki kişilik basit bir oyunda kendi rolünü anlatır.
11. İki kişilik basit bir oyunda kendi rolünü yardımla oynar.
12. İki kişilik basit bir oyunda kendi rolünü bağımsız olarak oynar.
AÇIKLAMA: Aynı işlem basamakları üç ve daha fazla kişiden oluşan oyunlar
için de uygulanır.
AMAÇ 11. Anlatılan tek kişilik bir öyküyü dramatize edebilme.
Davranışlar :
1. Tek kişilik öyküyü baştan sona kadar dinler.
2. Tek kişilik öykü ile ilgili sorulara cevap verir.
3. Tek kişilik öyküyü anlatır.
4. Tek kişilik öyküyü dramatize eden oyunu izler.
5. Tek kişilik öyküyü dramatize eden oyunu yardımla oynar.
6. Tek kişilik öyküyü dramatize eden oyunu bağımsız oynar.
AÇIKLAMA : Dinlediği başka bir basit öyküyü de aynı işlem basamaklarıyla
dramatize eder.
SOSYAL YAŞAM BECERİLERİ
VÜCUDUMUZ VE SAĞLIĞIMIZ :
AMAÇ 1. İç organlarını tanıyabilme.
Davranışlar :
1. Maket üzerinde mideyi gösterir/söyler.
2. Resimli kartlardan mideyi gösterir/söyler.
3. Kendi vücudu üzerinde midesinin yerini gösterir.
4. Midenin iç organı olduğunu söyler.
AÇIKLAMA: Aynı işlem basamakları kalp, akciğer, böbrek ve beyin için de
tekrarlanır.
5. İstendiğinde adı söylenen iç organı maket ve resimli kartlardan
gösterir/söyler.
6. İstendiğinde belli başlı iç organları sayar.
AMAÇ 2. İç organların işlevlerini söyleyebilme.
Davranışlar :
1. Midenin, yenen yiyecekleri öğüttüğünü söyler.
2. Kalbin, vücuda kan pompaladığını söyler.
3. Akciğerin, solunum yapmayı sağladığını söyler.
4. Beynin, vücudun hareketini kontrol ettiğini, düşünmeyi sağladığını
söyler.
5. Böbreklerin, boşaltım sistemine yardımcı olduğunu söyler.
6. Adı söylenen iç organın işlevini söyler.
AMAÇ 3. Bulaşıcı hastalıkları sayabilme.
Davranışlar :
1. Bulaşıcı hastalıklardan kızıl, kızamık, su çiçeği, boğmaca, kabakulak
vb. adlarını sayar.
2. Kızıl, kızamık, su çiçeği, boğmaca, kabakulak vb. hastalıkların
bulaşıcı hastalıklar olduğunu söyler.
3. Kendi geçirdiği bulaşıcı hastalıkları söyler.
AMAÇ 4. Bulaşıcı hastalıklardan korunma yollarını söyleyebilme.
Davranışlar :
1. Bulaşıcı hastalıkların adlarını sayar.
2. Bulaşıcı hastalıklardan korunmak için aşı olunması gerektiğini söyler.
3. Bulaşıcı hastalık geçirmekte olan kimselerden uzak durulması
gerektiğini söyler.
4. Bulaşıcı hastalık geçirmekte olan kimselerin havlu, bardak, kaşık,
çatal vb. eşyalarını kullanmamak gerektiğini söyler.
5. Bulaşıcı hastalığa yakalanan kimselerin hemen doktora gitmesi
gerektiğini söyler.
CANLILAR :
AMAÇ 5. Uçan hayvanları ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Uçan hayvanların (kuş, leylek vb.) adlarını söyler.
2. Gösterilen hayvanların (kuş, leylek vb.) uçtuğunu söyler.
3. Uçan hayvanları gösterir/söyler.
4. Uçan hayvanları diğer hayvanlardan ayırt eder.
AMAÇ 6. Suda yaşayan hayvanları ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Suda yaşayan hayvanların (balık balina vb.) adlarını söyler.
2. Gösterilen hayvanların suda yaşadıklarını söyler.
3. Suda yaşayan hayvanları gösterir/söyler.
4. Suda yaşayan hayvanları diğer hayvanlardan ayırt eder.
AMAÇ 7. Karada yaşayan hayvanları ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Karada yaşayan hayvanların (kedi, köpek, fil vb.) adlarını söyler.
2. Gösterilen hayvanların karada yaşadıklarını söyler.
3. Karada yaşayan hayvanları gösterir/söyler.
4. Karada yaşayan hayvanları diğer hayvanlardan ayırt eder.
AMAÇ 8. Vahşi hayvanları ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Gösterilen hayvanların adını söyler.
2. Gösterilen hayvanların (arslan, ayı, kurt, sırtlan, yılan vb.) ormanda
yaşadıklarını söyler.
3. Gösterilen hayvanların vahşi hayvanlar olduğunu söyler.
4. Vahşi hayvanların insanlara zarar verdiğini söyler.
5. Vahşi hayvanları diğer hayvanlardan ayırt eder.
AMAÇ 9. Evcil hayvanları ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Çevresinde gördüğü hayvanların adını söyler.
2. Gösterilen hayvanların (kedi, köpek, inek, koyun, eşek, at, tavuk,
hindi, horoz, ördek vb.) insanlarla birlikte yaşadıklarını söyler.
3. Gösterilen hayvanların evcil hayvanlar olduğunu söyler.
4. Evcil hayvanları diğer hayvanlardan ayırt eder.
AMAÇ 10. Hayvanların yararlarını söyleyebilme.
Davranışlar :
1. İnek, koyun ve keçinin etinden, sütünden, derisinden, koyun ve keçinin
yününden de yararlandığımızı söyler.
2. Balığın etinden yararlandığımızı söyler.
3. Arının balından yararlandığımızı söyler.
4. Tavuk ve hindinin etinden ve yumurtasından yararlandığımızı söyler.
5. At, eşek vb. hayvanların gücünden yararlandığımızı söyler.
6. Etinden, derisinden, yününden, sütünden, yumurtasından, balından ve
gücünden yararlandığımız hayvanları ayırt eder.
AMAÇ 11. Bitki çeşitlerini söyleyebilme.
Davranışlar :
1. Bitki çeşitleri içinden ağaç olanları gösterir/söyler.
2. Bitki çeşitleri içinden meyve ve sebze olanları gösterir/söyler.
3. Bitki çeşitleri içinden çiçek ve otları gösterir/söyler.
4. Çevresinde gördüğü bitkileri çeşitlerine göre ayırt eder.
AMAÇ 12. Bitkilerin belli başlı yararlarını söyleyebilme.
Davranışlar :
1. Meyve, sebze, tahıl vb. bitkilerden besin maddesi olarak
yararlanıldığını söyler.
2. Ağaçların eşya (masa, sandalye, dolap, kağıt vb.) yapımında
kullanıldığını söyler.
3. Ağaçların havayı temizlediğini söyler.
4. Bitkilerin toprak kaymasını önlediğini söyler.
5. Çiçeklerin, çimenlerin çevreyi güzelleştirdiğini söyler.
6. Ayçiçeği, zeytin vb. bitkilerin yağından yararlanıldığını söyler.
7. Pamuk, keten, kenevir vb. bitkilerin giysi yapımında kullanıldığını
söyler.
8. Adı söylenen bitkinin yararını söyler.
AMAÇ 13. Meyveleri ve sebzeleri ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Meyve ve sebzeleri karışık olarak sayar.
2. Meyveleri (elma, armut vb.) gösterir/söyler.
3. Gösterilen yiyeceklerin (elma, armut vb.) meyve olduğunu söyler.
4. Meyveleri sayar.
AÇIKLAMA : Aynı işlem basamakları sebze için de tekrarlanır.
HABERLEŞME :
AMAÇ 14. Haberleşmenin önemini söyleyebilme.
Davranışlar :
1. Haberleşme araçlarını sayar.
2. Haberleşme araçları ile (TV, radyo, gazete, mektup, telefon vb.)
çevremizde ve dünyada neler olduğunu öğrendiğini söyler.
3. Haberleşme araçlarından TV olmasaydı, olayları göremeyeceğini söyler.
4. Haberleşme araçlarından radyo olmasaydı, olayları duyamayacağını
söyler.
5. Haberleşme araçlarından gazete olmasaydı, olayları okuyup
öğrenemeyeceğini söyler.
6. Haberleşme araçlarından mektup ve telefon olmasaydı, yakınlarından
haber alamayacağını söyler.
AMAÇ 15. Gelen telefonlara cevap verebilme.
Davranışlar :
1. Telefon sesini ayırt eder.
2. Ahizeyi kaldırır.
3. Ahizenin alt kısmı ağzına, üst kısmı kulağına gelecek şekilde tutar.
4. “Alo” sözcüğünü kullanır.
5. Adını soyadını söyleyerek kendini tanıtır.
6. Karşılıklı konuşur.
7. “Hoşça kal” diyerek telefonu kapatır.
AMAÇ 16. Telefonu kullanabilme.
Davranışlar :
1. Arayacağı numarayı hazırlar-söyler.
2. Ahizeyi kaldırır.
3. Ahizeyi alt kısmı ağızda, üst kısmı kulakta olacak şekilde tutar.
4. Numaraları sırasıyla çevirir-tuşlar.
5. Telefon açılıncaya kadar bekler.
6. Adını soyadını söyleyerek kendini tanıtır.
7. Karşılıklı konuşur.
8. “Hoşça kal” diyerek telefonu kapatır.
AMAÇ 17. Mektup postalayabilme.
Davranışlar :
1. Mektubu katlar.
2. Mektubu zarfa koyar.
3. Zarfın ağzını yapıştırır.
4. Zarfın arka kısmının sol köşesine gönderenin adını soyadını ve adresini
yazar.
5. Zarfın arka kısmının ortasına gönderdiği kişinin adını soyadını ve
adresini yazar.
6. Postaneye gider.
7. Pul alır/veya mektubu memura verir.
8. Zarfın arkasına sağ üst köşesine pulu yapıştırır.
9. Zarfı posta kutusuna atar veya memura verir.
YURDUMUZ :
AMAÇ 18. Yurdumuzun belli başlı özelliklerini sayabilme.
Davranışlar :
1. Yurdumuzun başkentinin “Ankara” olduğunu söyler.
2. Yurdumuzun belli başlı şehirlerini (İstanbul, İzmir vb.) söyler.
3. Yurdumuzu çevreleyen denizleri sayar.
4. Yurdumuzun belli başlı nehirlerini sayar.
5. Yurdumuzun belli başlı dağlarını sayar.
6. Yurdumuzun belli başlı göllerini sayar.
AMAÇ 19. Türkiye haritasını ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Türkiye haritasını gösterir/söyler.
2. İki farklı ülke haritasından Türkiye haritasını gösterir/söyler.
3. İkiden fazla farklı ülke haritasından Türkiye haritasını
gösterir/söyler.
4. Küre üzerinde Türkiye’nin yerini gösterir/söyler.
5. Türkiye haritasını diğerlerinden ayırt eder.
AMAÇ 20. Belli başlı yerleşim birimlerini ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Şehir hayatını ifade eden olay kartında gördüklerini gösterir/söyler.
2. Şehirde otomobillerin, kalabalık caddelerin, marketlerin, toplu taşıma
araçlarının, apartmanların olduğunu söyler.
3. Köy hayatını ifade eden olay kartında gördüklerini gösterir/söyler.
4. Köyde traktör, tarla, tavuk, inek, koyun, tek katlı evlerin vb.
bulunduğunu söyler.
5. Yerleşim birimlerinden şehir ve köyü ayırt eder.
AMAÇ 21. Toplumdaki işbölümlerini ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Sağlık hizmetlerinde çalışanları (doktor, hemşire vb.) söyler.
2. Eğitim hizmetlerinde çalışanları (öğretmen vb.) söyler.
3. Alış-veriş hizmetlerinde çalışanları (bakkal, kasap vb.) söyler.
4. Bankacılık hizmetlerinde çalışanları (bankacı vb.) söyler.
5. Güvenlik hizmetlerinde çalışanları (polis, bekçi vb.) söyler.
6. İletişim hizmetlerinde çalışanları (postacı, gazeteci vb.) söyler.
7. Ulaşım hizmetlerinde çalışanları (şoför, kaptan vb.) söyler.
8. Üretim hizmetlerinde çalışanları (çiftçi, balıkçı vb.) söyler.
9. Sanat hizmetlerinde çalışanları (tiyatrocu, ressam vb.) söyler.
10. Toplumdaki işbölümlerini ve çalışanları söyler.
DÜNYAMIZ VE GÖKYÜZÜ :
AMAÇ 22. Günün belli başlı zamanlarını ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Günün belli zamanlarını (sabah, öğle, akşam) sayar.
2. Resimli kartlardan sabahı anlatan kartı gösterir/söyler.
3. Sabahleyin yapılanları söyler.
AÇIKLAMA : Aynı işlem basamakları günün diğer zamanları için de
tekrarlanır.
4. Günün zamanlarını sırasıyla söyler.
5. Bulunduğu zamanı söyler.
AMAÇ 23. Gece ve gündüz gökyüzünde gördüklerini söyleyebilme.
Davranışlar :
GÜNDÜZ:
1. Güneşi gösterir/söyler.
2. Bulutu gösterir/söyler.
3. Gündüz gökyüzünde güneşin ve bulutların olduğunu söyler.
4. Gündüz her tarafın aydınlık olduğunu söyler.
5. Gündüz gökyüzünün genellikle mavi renkte olduğunu söyler.
GECE:
1. Yıldızları gösterir/söyler.
2. Ayı gösterir/söyler.
3. Gece gökyüzünde ay ve yıldızların olduğunu söyler.
4. Gece her tarafın karanlık olduğunu söyler.
AMAÇ 24. Yıl, mevsim, ay, hafta, gün ilişkisini kurabilme.
Davranışlar :
1. Haftanın günlerini sayar.
2. Bir haftada 7 gün olduğunu söyler.
3. Bir ayda 4 hafta olduğunu söyler.
4. Bir ayda 30 gün olduğunu söyler.
5. Bir yılda 52 hafta olduğunu söyler.
6. Bir yılda 365 gün olduğunu söyler.
7. Ayların adlarını rastgele sayar.
8. Bir yılda 12 ay olduğunu söyler.
9. Mevsimleri sayar.
10. Bir yılda 4 mevsim olduğunu söyler.
11. Ayları mevsimlere göre ayırır.
12. Bulunduğumuz günü, ayı, mevsimi ve yılı söyler.
AMAÇ 25. Belli başlı yeryüzü şekillerini tanıyabilme.
Davranışlar :
1. İki farklı resimli kart arasından “dağ” olanı gösterir/söyler.
2. İkiden fazla resimli kart arasından “dağ” olanı gösterir/söyler.
3. Dağ resmi gösterildiğinde “dağ” olduğunu söyler.
4. İki farklı resimli kart arasından “göl” olanı gösterir/söyler.
5. İkiden fazla resimli kart arasından “göl” olanı gösterir/söyler.
6. Göl resmi gösterildiğinde “göl” olduğunu söyler.
AÇIKLAMA : Orman, deniz, ırmak, ova vb. için de aynı işlem basamakları
tekrarlanır.
7. Belli başlı yeryüzü şekillerini sayar.
AMAÇ 26. Ormanın yararlarını sayabilme.
Davranışlar :
1. Resimli kartlardan “orman”ı gösterir/söyler.
2. Ormanın ağaçlar topluluğu olduğunu söyler.
3. Ormanda vahşi hayvanların yaşadığını söyler.
4. Ormanın çevresine yağmur yağdırdığını söyler.
5. Ormanın havayı temizlediğini söyler.
6. Ormanın toprak kaymasını önlediğini söyler.
7. Ormanda piknik yapıldığını söyler.
8. İstendiğinde ormanın belli başlı yararlarını sayar.
AMAÇ 27. Yönleri tanıyabilme.
Davranışlar :
1. Yönlerin adını söyler.
2. Gerçek ortamda güneşin doğduğu yönü gösterir/söyler.
3. Güneşin doğduğu yöne “doğu” dendiğini söyler.
4. Rüzgâr gülü üzerinden “doğu”yu gösterir/söyler.
5. Harita üzerinden “doğu”yu gösterir/söyler.
6. Bulunduğu ortamda “doğu”da neler olduğunu söyler.
AÇIKLAMA : Aynı işlem basamakları “batı, kuzey ve güney” için de
tekrarlanır.
TAŞITLAR VE TRAFİK :
AMAÇ 28. Taşıtları hava, kara ve deniz taşıtları olarak ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Belli başlı taşıtlardan kamyon, otobüs, uçak, tren, gemi vb.
gösterir/söyler.
2. Taşıtlardan kamyon, otobüs, tren, otomobil vb. taşıtların karada
hareket ettiğini söyler.
3. Karada hareket eden taşıtlara “kara taşıtı” denildiğini söyler.
4. İstendiğinde kara taşıtlarını gösterir/söyler.
AÇIKLAMA : Aynı işlem basamakları hava, deniz taşıtları için de
tekrarlanır.
AMAÇ 29. Taşıtları kullananları tanıyabilme.
Davranışlar :
1. İstendiğinde taşıtları (hava, deniz, kara) sayar.
2. Uçak, helikopter gibi taşıtları kullanan kişilere “pilot” denildiğini
söyler.
3. Vapur, gemi vb. taşıtları kullanan kişilere “kaptan” denildiğini
söyler.
4. Otomobil, otobüs, kamyon gibi taşıtları kullanan kişilere “şoför”
denildiğini söyler.
5. Tren, tramvayı kullanan kişilere “makinist” denildiğini söyler.
6. Pilot, kaptan, şoför ve makinistin kullandığı taşıtları söyler.
AMAÇ 30. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya kurallara uygun geçebilme.
Davranışlar :
1. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya geçerken trafik ışıklarına uyar.
2. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya geçerken trafik polisine uyar.
3. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya kavşaktan geçer.
4. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya yaya geçitlerinden geçer.
5. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya varsa üst geçitlerden geçer.
6. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya varsa alt geçitlerden geçer.
7. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya geçerken (trafik ışığı ve polis
yoksa) önce sola, sonra sağa, sonra tekrar sola bakarak yol boş ise geçer.
8. Cadde ve sokakta karşıdan karşıya geçerken acele etmez, gerekirse
uzunca bir süre bekler.
AMAÇ 31. Belli başlı trafik kurallarına uyabilme.
Davranışlar :
1. Kaldırımlı yollarda sağ, kaldırımsız yollarda sol tarafta yüründüğünü
söyler.
2. Karşıdan karşıya kurallara uygun geçilmesi gerektiğini söyler.
3. Oyun için ayrılan yerlerde oyun oynamak gerektiğini söyler.
4. Gece yolda yürürken açık renk elbiseler giyilmesi gerektiğini söyler.
5. Taşıtlara asılmanın çok tehlikeli olduğunu söyler.
6. Üzeri açık taşıtlarda ve yük üzerinde yolculuk yapılmasının tehlikeli
olduğunu söyler.
7. Günlük hayatta belli başlı trafik kurallarına uyar.
ATATÜRK :
AMAÇ 32. Atatürk’le ilgili belli başlı olayları söyleyebilme.
Davranışlar :
1. Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktığını söyler.
2. Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı’nı başlattığını söyler.
3. Atatürk’ün Kurtuluş Savaşıyla yurdumuzu düşmanlardan kurtardığını
söyler.
4. Atatürk’ün 23 Nisan 1920’de TBMM’ni açtığını söyler
5. Atatürk’ün 29 Ekim 1923’de Cumhuriyeti kurduğunu söyler.
6. Atatürk’ün ilk Cumhurbaşkanımız olduğunu söyler.
7. Atatürk’ün yurdumuza yollar, okullar, fabrikalar vb. yaptırdığını
söyler.
8. Atatürk’ün 10 Kasım 1938’de öldüğünü söyler.
AMAÇ 33. Dinî ve millî bayramları ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. 23 Nisan ‘ın Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olduğunu söyler.
2. 19 Mayıs ‘ın Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı olduğunu söyler.
3. 29 Ekim ‘in Cumhuriyet Bayramı olduğunu söyler.
4. 30 Ağustos ‘un Zafer Bayramı olduğunu söyler.
5. 23 Nisan, 19 Mayıs, 29 Ekim ve 30 Ağustosta kutlanan bayramların Millî
Bayramlar olduğunu söyler.
6. Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’nın dinî bayramlar olduğunu söyler.
7. Dinî ve millî bayramları birbirinden ayırt eder.
BAĞIMSIZ YAŞAM BECERİLERİ
AMAÇ 1. Yatağını düzeltebilme.
Davranışlar :
1. Yataktan kalkar.
2. Yorgan ve yastığı uygun bir yere koyar.
3. Çarşafın köşelerinden çekerek düzeltir.
4. Yastığı alır.
5. Yastığı yatağın baş tarafına koyar.
6. Yorganı alır.
7. Yorganın eninin iki köşesinden iki eliyle tutar.
8. Yorganı silkerek düzeltir.
9. Yorganı yatağa serer.
10. Yorganın kırışık bölümlerini düzeltir.
11. İstendiğinde yatağını düzeltir.
AMAÇ 2. Yemek masasını hazırlayabilme.
Davranışlar :
1. Yemek masasının örtüsünü serer.
2. Yemek yiyecek kişilerin sayısını belirler.
3. Yemek yiyecek kişi sayısına göre sandalyeleri düzenler.
4. Her sandalyenin önüne birer tabak koyar.
5. Her tabağın önüne birer peçete koyar.
6. Her tabağın sol tarafına birer çatal koyar.
7. Her tabağın sağ tarafına birer kaşık ve bıçak koyar.
8. Her tabağın yanına birer bardak su koyar.
9. Masanın ortasına ekmek sepetini koyar.
10. İstendiğinde yemek masasını hazırlar.
AMAÇ 3. Yemek masasını toplayabilme.
Davranışlar :
1. Yemeğin yenilmesini bekler.
2. Yemek bittiğinde bardakları bir tepsiye koyar/götürür.
3. Çatal, kaşık ve bıçakları bir kaba koyar/götürür.
4. Tabakları iç içe koyarak götürür.
5. Ekmek sepetini alır/götürür.
6. El bezini alır.
7. El bezi ile masayı siler.
8. Masanın örtüsünü örter.
9. İstendiğinde yemek masasını toplar.
AMAÇ 4. Bulaşık yıkayabilme.
Davranışlar :
1. Sıcak su musluğunu açar.
2. Bulaşık kabına bir miktar sıcak su doldurur.
3. Suyun sıcaklığını ellerini yakmayacak derecede ayarlar.
4. Musluğu kapatır.
5. Bulaşık süngerini alır.
6. Bulaşık süngerine bir miktar deterjan koyar/köpürtür.
7. Bulaşık olan (tabak, kaşık vb.) nesneyi bir eline alır.
8. Bulaşık olan (tabak, kaşık vb.) nesneyi suya batırır.
9. Diğer elindeki bulaşık süngerini nesneye sürter.
10. Yıkama işlemi bitince nesneyi bir kenara koyar.
11. Aynı işlemi bulaşık bitinceye kadar sürdürür.
12. Yıkama işlemi bitince bulaşık süngerini koyar.
13. Bulaşık kabındaki suyu boşaltır/koyar.
14. Soğuk su musluğunu açar.
15. Yıkanan nesneleri teker teker musluğa tutarak durular.
16. Durulama işlemi bitince süngeri yıkar.
17. Musluğu kapatır.
18. Mutfak tezgâhını siler.
19. İstendiğinde bulaşık yıkar.
AMAÇ 5. Çay demleyebilme.
Davranışlar :
1. Çaydanlığı alır.
2. Çaydanlığa yeteri kadar su doldurur.
3. Ocağı yakar.
4. Çaydanlığı ocağa koyar.
5. Demliği çaydanlığın üzerine koyar.
6. Su kaynayıncaya kadar bekler.
7. Su kaynadıktan sonra demliğe bir miktar çay koyar.
8. Kaynayan suyun bir miktarını demliğe boşaltır.
9. Çaydanlığa bir miktar su ekler.
10. Demliği çaydanlığın üzerine koyar.
11. Ocağı kısık ateşte yakar.
12. Çaydanlığı ocağı koyar.
13. 5-10 dk bekler.
14. Ocağı söndürür.
AMAÇ 6. Ekmek dilimleyebilme.
Davranışlar :
1. Ekmek tahtasını alır/koyar.
2. Ekmeği alır.
3. Ekmeği tahtanın üzerine yatay olacak şekilde koyar.
4. Kullandığı eline ekmek bıçağını alır.
5. Diğer eliyle ekmeğin ucuna yakın bölümünden tutar.
6. Bıçağın keskin kısmını ekmeğin uca yakın bölümüne koyar.
7. Bıçağı ekmeğe bastırıp ileri-geri hareket ettirerek keser.
8. Aynı işlem basamaklarıyla ekmeği yaklaşık 3 cm lik dilimler halinde
keser.
9. Kesme işlemi bitince ekmeği sepete koyar.
10. Kesme işlemi bitince bıçağı ve ekmek tahtasını yerine koyar.
AMAÇ 7. Ekmeğe bıçakla yumuşak yiyecekler sürebilme.
Davranışlar :
1. Kullandığı eline bıçağı alır.
2. Bıçağın uç kısmına bir miktar yiyecek (bal, yağ, reçel, marmelat vb.)
alır.
3. Diğer eline ekmeği alır.
4. Bıçaktaki yiyeceği ekmeğin yüzeyine sürer.
5. Bıçağı yerine koyar.
AMAÇ 8. Kazak, bluz vb. katlayabilme.
Davranışlar :
1. Katlanacak giysiyi (kazak, bluz vb.) alır.
2. Giysinin ters veya düz olduğunu kontrol eder.
3. Ters ise giysiyi düzeltir.
4. Giysinin omuzlarından iki eliyle tutar.
5. Giysiyi düz bir yüzeye etek kısmı kendi tarafında olacak şekilde serer.
6. Giysinin kollarını yanlara açar.
7. Giysinin eninin ortasından katlar.
8. Giysinin kollarını üst üste getirir/düzeltir.
9. Giysinin kollarını (ikisi birden) omuz kısmından katlayarak giysinin
üzerine koyar.
10. Giysinin etek kısmını iki tarafından tutar.
11. Giysiyi ortasından katlayarak etek kısmını boyun kısmının üzerine
koyar/düzeltir.
12. Giysiyi katlanmış vaziyette yerine koyar.
AMAÇ 9. Ütü yapabilme.
Davranışlar :
1. Ütü masasını açar.
2. Ütüyü alır.
3. Ütüyü masanın ütü yerine koyar.
4. Ütünün fişini prize takar.
5. Ütüleyeceği eşyayı (mendil, peçete vb.) masanın üzerine yayar.
6. Ütünün ısınmasını bekler (Ayarlı ütü ise giysiye göre ayarlama).
7. Ütünün kulpundan tutar.
8. Ütüyü, ütülenecek çamaşırın üzerine koyar.
9. Ütüyü eşyanın üzerinde sağa-sola ve/veya öne-arkaya hareket ettirir.
10. Aynı işlemi ütüleme bitinceye kadar sürdürür.
11. Ütüyü masadaki yerine koyar.
12. Ütünün fişini prizden çeker.
13. Ütülediği eşyayı katlar/koyar.
14. Ütünün soğumasını bekler.
15. Ütüyü ve ütü masasını yerine koyar.
AMAÇ 10. İpe çamaşır asabilme.
Davranışlar :
1. Asılacak çamaşırları alır.
2. İpin önüne gelir.
3. Bir tane çamaşır alır.
4. Çamaşırı uçlarından tutar.
5. Çamaşırı silkeler.
6. Çamaşırı ipe serer.
7. Mandal alır.
8. İpe serilmiş çamaşırın iki ucuna mandal tutturur.
9. Çamaşırlar bitinceye kadar aynı işlemleri tekrarlar.
AMAÇ 11. Kahvaltı hazırlayabilme.
Davranışlar :
1. Kahvaltı masasının üzerine örtüyü örter.
2. Reçel, peynir, zeytin, ekmek vb. masanın ortasına koyar.
3. Masanın üzerine tabakları koyar.
4. Tabakların yanlarına çatal, bıçak, kaşık koyar.
5. Tabakların önüne bardak koyar.
6. Peçete koyar.
AMAÇ 12. Ayakkabı boyayabilme.
Davranışlar :
1. Yere gazete serer.
2. Ayakkabıları ve boyayı gazetenin üzerine koyar.
3. Boyanın kapağını açar.
4. Ayakkabının bir tekini alıp elini içine sokar/tutar.
5. Boyayı diğer eline alır.
6. Ayakkabının burun kısmından başlayarak boyanın süngerli ucunu dairesel
hareketlerle ayakkabıya sürer.
7. Ayakkabıyı çevirerek arkasını ve yanlarını boyar.
8. Boyanan ayakkabıyı gazetenin üzerine koyar.
9. Aynı işlem basamaklarıyla diğer ayakkabıyı boyar.
10. Boyanan ayakkabıyı gazetenin üzerine koyar.
11. Boyanın kapağını kapatır.
12. Ayakkabıları fırçalar ve parlatır.
13. Ayakkabıları ve boyayı yerine koyar.
14. Gazeteyi katlayarak kaldırır.
AMAÇ 13. Bağcık bağlayabilme.
Davranışlar :
1. Bağcığın iki ucundan iki elinin baş ve işaret parmağıyla tutar.
2. Bağcıkların uçlarını üst üste çapraz olacak şekilde tutar.
3. Bağcığın bir ucunu (sol elindeki) diğer elinin (sağ) işaret parmağıyla
alt kısımdan geçirir.
4. Sağ elinin baş ve işaret parmağıyla alttan geçen bağcığın ucunu tutar.
5. İki elini zıt tarafa çekerek bağcığı sıkıştırır.
6. Sol elindeki bağcığı sağ elindeki bağcığın üzerine koyarak çapraz
vaziyette tutar.
7. Sol elinin baş ve işaret parmağıyla sağ elindeki bağcığın ucunu tutar.
8. Sol elinin işaret parmağıyla sol elindeki bağcığın ucunu iterek aradan
geçirir.
9. Sağ elinin baş ve işaret parmağıyla sol eliyle ittiği bağcığın
ortasından tutar.
10. Sol elindeki bağcığı tutarken sağ elindeki bağcığı çekerek bağlar.
AMAÇ 14. Çekiçle çivi çakabilme.
Davranışlar :
1. Malzemeleri (çekiç, çivi, tahta) hazırlar.
2. Kullandığı eline çekici alır.
3. Kullandığı eliyle çekicin sağ kısmının uca yakın bölümünden yuvarlak
kısmı aşağıda olacak şekilde tutar.
4. Diğer eline çiviyi alır.
5. Tahtada çivi çakacağı bölgeyi belirler.
6. Çiviyi baş ve işaret parmaklarıyla sivri kısmı aşağıda olacak şekilde
tahtanın üzerinde tutar.
7. Elindeki çekiçle çiviye vurur.
8. Çivinin yarısı tahtaya geçinceye kadar vurma işlemini sürdürür.
9. Çiviyi tuttuğu elini çeker.
10. Çivi, tahtaya tamamen geçinceye kadar vurma işlemini sürdürür.
11. Çekici yerine koyar.
MOTOR BECERİLER
AMAÇ 1. Düzen hareketlerini yapabilme.
Davranışlar :
1. İstendiğinde (tek veya çift) sıraya girer.
2. İstendiğinde sırasında “hazır ol” komutunu (elleri yanlarda, ayaklarını
birleştirerek) yerine getirir.
3. İstendiğinde sırada “rahat” komutunu (ellerini arkada bağlayarak, sol
ayağını yana açarak) yerine getirir.
4. İstendiğinde sırada “sola dön” komutunu (ayakları açık vaziyette,
vücudunu sola çevirip, sağ ayağını sol ayağının yanına getirerek) yerine
getirir.
5. İstendiğinde sırada “sağa dön” komutunu (ayakları açık vaziyette,
vücudunu sağa çevirip, sol ayağını sağ ayağının yanına getirerek) yerine
getirir.
6. İstendiğinde sırada “geriye dön” komutunu (ayakları açık vaziyette,
vücudunu soldan geriye çevirerek, sağ ayağını sol ayağının yanına
getirerek) yerine getirir.
7. Verilen komutları sırada yerine getirir.
AMAÇ 2. Sıra halinde komutlara uygun ritmik yürüyebilme.
Davranışlar :
1. İstendiğinde sıraya girer.
2. Sırasında “hazır ol”, “rahat”, “sağa dön”, “sola dön”, “geriye dön”
komutlarını yerine getirir.
3. “Yerinde say” komutuyla sol ayağıyla başlayarak kollarını omuzdan tek
tek öne ve arkaya hareket ettirerek yerinde sayar.
4. “Uygun adım marş” komutuyla, sol ayağıyla adım atarak ritmik yürür.
5. “Dur” komutuyla sağ ayağını sol ayağının yanına koyup kollarını yanına
getirerek durur.
AMAÇ 3. Engelli koşu yapabilme.
Davranışlar :
1. Başlama çizgisine gelir.
2. İşaretle koşar.
3. Koşarken 15-20 cm lik bir engel üzerinden atlar.
4. Koşarken 15-20 cm lik birden fazla engel üzerinden atlar.
5. Belirlenen hedefe kadar 15-20 cm lik engelleri atlayarak koşar.
AÇIKLAMA : Aynı işlem basamakları engellerin yüksekliği artırılarak
tekrarlanır.
AMAÇ 4. Sürünerek belirlenen hedefe ulaşabilme.
Davranışlar :
1. Yere yüzükoyun yatar.
2. Yere uzanmış vaziyette iki kolunun elle dirsek arasındaki bölümü
üzerinde durur.
3. Yere uzanmış vaziyette bir kolunu öne koyar.
4. Vücudunu öne doğru iterek sürünür.
5. Diğer kolunu öne koyar.
6. Vücudunu öne doğru iterek sürünür.
7. Sürünerek belirlenen mesafeye ulaşır.
AMAÇ 5. Grupla kurallı top oyunları oynayabilme.
Davranışlar :
1. Oyunu izler.
2. Oyunla ilgili sorulara cevap verir.
3. Yardımla oyuna katılır.
4. Bağımsız olarak oyuna katılır.
5. Grupla kurallı top oyunları oynar.
AMAÇ 6. İp atlayabilme.
Davranışlar :
1. İki eliyle ipin iki ucunu tutar.
2. Ellerini yana doğru açar.
3. İpi arkadan öne, başının üstünden aşırarak çevirir.
4. Çift ayağıyla zıplayarak ipi ayaklarının altından geçirir.
5. İstenilen süre kadar ip atlar.
AMAÇ 7. Barfiks hareketlerini yapabilme.
Davranışlar :
1. İki eliyle barı tutar.
2. Barı tutarak bir süre asılı kalır.
3. Barı tutarak öne geriye sallanır.
4. Barı tutarak barda vücudunu yukarı doğru çeker.
5. Çenesini bara değdirir.
6. Barı tutarak barda vücudunu yukarı doğru istenilen sayıda çeker.
AMAÇ 8. Çember yuvarlayabilme.
Davranışlar :
1. Çemberi yuvarlar.
2. Yürürken tek eliyle çemberi yerde tekerlek şeklinde çevirir.
3. Yürürken tek eliyle çemberi yerde tekerlek şeklinde çevirerek
belirlenen mesafeye gider.
4. Koşarken tek eliyle çemberi yerde tekerlek şeklinde çevirir.
5. İstenilen mesafeye kadar çemberi yerde tekerlek şeklinde çevirir.
AMAÇ 9. Minder üzerinde ters takla atabilme.
Davranışlar :
1. Minderin önüne gelir.
2. Mindere arkasını dönerek durur.
3. Çömelik vaziyette oturur.
4. Ellerini omuzlarının üzerinde ters çevirir.
5. Kendini arkaya doğru hızla atar.
6. Ellerinin iç kısmı mindere değdiğinde ayaklarını arkaya doğru atar.
7. Ayağa kalkar.
AMAÇ 10. Hentbol oyuna hazırlayıcı oyunlar oynayabilme.
Davranışlar :
1. Topu iki eliyle tutarak göğüs hizasından karşısındakine atıp/tutar.
2. Topu iki eliyle tutarak göğüs hizasından yere bir kere vurdurarak
karşısındakine atıp/tutar.
3. Topu bir eliyle karşısındakine atar.
4. Durduğu yerde topa tek eliyle yere vurarak saydırır.
5. Yürürken topu tek eliyle yere vurdurarak saydırır.
6. Koşarken topu tek eliyle yere vurdurarak saydırır.
7. Topu tek eliyle yerde saydırırken tutup karşısındakine atar.
8. Belli mesafede durarak topu tek eliyle kaleye atar.
9. Topu tek eliyle saydırarak belli mesafeye getirir ve topu kaleye atar.
10. Karşılıklı üç kişi paslaşarak topu kaleye atar.
AÇIKLAMA : Voleybol, basketbol, futbol oyunları da kurallarına uygun
benzer analizler yapılarak öğretilir.
OYUN VE SANAT ETKİNLİKLERİ
AMAÇ 1. Parçalara bölünmüş nesne resminin parçalarını birleştirerek
tamamlayabilme.
Davranışlar :
1. Resmi gösterilen nesnenin adını söyler.
2. İki parçadan oluşan ve yarısı tamamlanmış nesne resminin diğer
parçasını modele bakarak yerine koyar.
3. İki parçadan oluşan nesne resminin parçalarını modele bakıp
birleştirerek tamamlar.
4. İki parçadan oluşan nesne resminin parçalarını model kaldırıldığında
birleştirerek tamamlar.
5. 4-6 parçadan oluşan nesne resminin yarısı gösterildiğinde adını söyler.
6. 4-6 parçadan oluşan ve 3/4’ü tamamlanmış nesne resminin parçasını
yerine koyarak tamamlar.
7. 4-6 parçadan oluşan ve 2/4’ü tamamlanmış nesne resminin parçalarını
yerine koyarak tamamlar.
8. 4-6 parçadan oluşan 1/4’ü tamamlanmış nesne resminin parçalarını yerine
koyarak tamamlar.
9. Adı söylendiğinde 4-6 parçadan oluşan nesne resminin tüm parçalarını
birleştirerek tamamlar.
AÇIKLAMA : Aynı işlem basamakları parça sayıları artırılarak tekrarlanır.
AMAÇ 2. Eksik nesne resimlerini çizerek tamamlayabilme.
Davranışlar :
1. Resmi gösterilen nesnenin adını söyler.
2. 3/4’ü çizilmiş nesne resminin eksik bölümünü çizerek tamamlar.
3. 2/4’ü çizilmiş nesne resminin eksik bölümlerini çizerek tamamlar.
4. 1/4’ü çizilmiş nesne resminin eksik bölümlerini çizerek tamamlar.
AÇIKLAMA : Aynı işlem basamakları ile insan resmi tamamlanır.
AMAÇ 3. Cetvel kullanarak çizgi çizebilme.
Davranışlar :
1. Cetveli alır.
2. Cetveli kağıdın üzerine koyar.
3. Eliyle cetvelin üzerinden bastırır.
4. Diğer eline kalemi alır.
5. Kalemi cetvele değdirerek kağıda koyar.
6. Kalemle cetvel boyunca çizgi çizer.
7. Cetvelle basit şekiller çizer.
AMAÇ 4. Yırtma-yapıştırma çalışmalarını yapabilme.
Davranışlar :
1. Yırtma-yapıştırma malzemelerini (kalem, tutkal, renkli elişi kâğıtları,
şekil çizili kağıt vb.) gösterir/söyler.
2. Kâğıt üzerinde yırtma-yapıştırma yapılacak bölgeyi belirler (kare,
üçgen, daire vb.).
3. Şeklin bir bölümüne yeteri kadar tutkal sürer.
4. Bir eline renkli elişi kağıdını alır.
5. Diğer eline kalemi alır.
6. Elişi kâğıdının bir ucunu şeklin tutkallı bölümüne koyar.
7. Kalemin ucunu elişi kâğıdının üzerine bastırır.
8. Elişi kâğıdını çeker.
9. Kâğıt üzerindeki şeklin tamamı bitene kadar aynı işlemi sürdürür.
AÇIKLAMA : Aynı işlem basamakları ile karmaşık bir şekil farklı renklerle
kompozisyon anlatan resimlerle de çalışılır.
AMAÇ 5. Kalın ve ince sesleri ayırt edebilme.
Davranışlar :
1. Dinlediği iki ses arasından “kalın ses”in kaynağını gösterir/söyler.
2. Dinlediği iki ses arasından “ince ses”in kaynağını gösterir/söyler.
3. Kalın ve ince sesleri birbirinden ayırt eder.
4. İstendiğinde kalın ve ince ses çıkarır.
AMAÇ 6. Müzik dinlenen araçları tanıyabilme.
Davranışlar :
1. Müzik dinlenen araçlardan “teyp”i gösterir/söyler.
2. Müzik dinlenen araçlardan “radyo”yu gösterir/söyler.
3. Müzik dinlenen araçlardan “TV.”yi gösterir/söyler.
AÇIKLAMA: Oyun ve sanat etkinliklerinde öğrencilerin ilgileri ve
becerileri doğrultusunda programdaki amaçları destekleyici faaliyetler
belirlenir. Bu tür faaliyetlerin çeşitlendirilmesi, öğrencilerin
yaratıcılıklarını ve becerilerini geliştirici etkinlikler olarak
düşünülmektedir.
Artık malzemelerle (kumaş vb.) keserek, yapıştırarak, boyayarak yapılan
çalışmalar, müzikli bireysel ve grup oyunları ve benzeri çalışmalar
bunlara örnek olarak verilebilir.
AKADEMİK BECERİLER
OKUMA-YAZMA ÇALIŞMALARI:
AMAÇ 1. Okumaya işlerlik kazandırabilme.
Davranışlar :
1. Verilen bir metni okur/anlatır.
2. Öykü, masal, şiir vb. okur/anlatır.
3. Gazete, dergi vb. okur/anlatır.
4. İki kişi ile karşılıklı sesli okur.
AMAÇ 2. Yazmaya işlerlik kazandırabilme.
Davranışlar :
1. Verilen bir metni bakarak yazar.
2. Okunan basit bir metni yazar.
3. Okuduğu basit bir metni kendi cümleleriyle yazar.
4. Gördüğü, yaşadığı vb. olayı anlatır.
5. Gördüğü, yaşadığı vb. olayı yazarak anlatır.
6. Yazdığını okur.
AMAÇ 3. Noktalama işaretlerinden (.) nokta işaretini kullanabilme.
Davranışlar :
1. Nokta (.) işaretini gösterir/söyler.
2. Bir metin üzerindeki (.) işaretlerini gösterir/söyler.
3. (.) işaretinin kullanıldığı yerleri söyler.
4. (.) işaretinden sonra cümlelerin nasıl devam ettiğini söyler.
5. 4-5 cümlelik metinleri yazarken (.) işaretini yerinde kullanır.
6. Yazdığı yazılarda (.) işaretini yerinde kullanır.
AÇIKLAMA: Aynı işlem basamakları diğer noktalama işaretlerinde de
tekrarlanır.
RİTMİK SAYMALAR:
AMAÇ 4. 20’den geriye doğru 1’er ritmik sayabilme.
Davranışlar :
1. 10’dan geriye 1’er ritmik sayar.
2. 20’den geriye 1’er ritmik sayar.
3. 10 ile 20 arasındaki bir sayıdan başlayarak geriye doğru 1’er ritmik
sayar.
AMAÇ 5. 50’den geriye doğru 2’şer ritmik sayabilme.
Davranışlar :
1. 10 dan geriye doğru 2’şer ritmik sayar.
2. 1 ile 10 arasında verilen bir sayıdan başlayıp geriye doğru 2’şer
ritmik sayar.
3. 20 den geriye doğru 2’şer ritmik sayar.
4. 10 ile 20 arasında verilen bir sayıdan başlayıp geriye doğru 2’şer
ritmik sayar.
5. 50 den başlayarak geriye doğru 0′ a kadar 2’şer ritmik sayar.
6. 50’ ye kadar olan sayılar arasında verilen bir doğal sayıdan başlayarak
geriye doğru belirtilen bir doğal sayıya kadar 2’şer ritmik sayar.
AMAÇ 6. 100’den başlayarak geriye doğru 10’ar ve 5’er ritmik sayabilme.
Davranışlar :
1. 10 un katı olan bir doğal sayıdan başlayarak geriye doğru belirtilen
bir doğal sayıya kadar 10’ar ritmik sayar.
2. 5’in katı olan bir doğal sayıdan başlayarak geriye doğru belirtilen bir
doğal sayıya kadar 5’er ritmik sayar.
KÜMELER:
AMAÇ 7. Kümeyi ve elemanı kavrayabilme.
Davranışlar :
1. İstendiğinde sınıftaki çeşitli nesneleri (oyuncak, kalem, silgi vb.)
özelliklerine göre kutulara ayırır.
2. Her kutunun birer küme oluşturduğunu söyler (oyuncaklar kümesi,
kalemler kümesi vb.).
3. Resimli kartlardan veya kitaptan kümeleri gösterir/söyler.
4. Bir kümeyi oluşturan varlıkların adlarını söyler.
5. Çizilen nesne gruplarını daire içine alarak kümeler oluşturur.
6. Her kümenin adını söyler.
7. Her kümenin eleman sayısını yazar/söyler.
8. Verilen bir varlığın belirtilen bir kümeye ait olup olmadığını söyler.
AMAÇ 8. Kümeler arasındaki eşitlik ve denklik ilişkilerini kavrayabilme.
Davranışlar :
1. Eleman sayıları aynı olan iki kümenin elemanlarını sayarak
yazar/söyler.
2. Elemanları ve eleman sayıları aynı olan iki kümenin elemanlarını
birebir eşleyerek kümelerin eşit olduğunu söyler.
3. Verilen iki kümenin birbirine eşit olup olmadığını söyler.
4. Eleman sayısı aynı olan iki kümenin elemanlarını birebir eşleyerek
kümelerin denk olduğunu söyler.
5. Verilen iki kümenin birbirine denk olup olmadığını söyler.
AMAÇ 9. Kümeler üzerinden toplama ve eşittir kavramını kazanabilme
Davranışlar :
1. Eleman sayıları aynı olan iki kümeyi eşleyerek eleman sayılarının eşit
olduğunu söyler.
2. Eleman sayıları aynı olan iki kümeyi eşleyerek kümeler arasında eşittir
(=) işaretini koyar.
3. Bir elemanlı bir kümeyi aynı tip bir nesne daha ekleyerek sonucunu
söyler.
4. Bir elemanlı bir kümeye aynı tip bir nesne ekleyerek sonucu ayrı bir
kümede toplar.
5. Birer elemanlı iki kümenin elemanlarını toplayarak iki elemanlı bir
küme oluşturur.
6. Bir, bir daha iki ettiğini söyler.
7. Birer elemanlı iki küme arasına (+) toplama işareti koyarak iki
elemanlı bir küme oluşturur.
8. Birer elemanlı iki küme arasında (+) toplama işareti koyarak (=)
işaretinden sonra iki elamanlı bir küme oluşturur.
9. Artı (+) işaretinin “toplama” anlamına geldiğini söyler.
AMAÇ 10. Toplama işlemini yapabilme.
Davranışlar :
1. İşlem ve sözlü problemler eldesiz toplamayı gerektirecek şekilde, bir
basamaklı iki doğal sayıyı alt alta ve yan yana toplar.
2. İşlem ve sözlü problemler eldesiz toplamayı gerektirecek şekilde, iki
basamaklı bir doğal sayı ile bir basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak toplar.
3. İşlem ve sözlü problemler eldesiz toplamayı gerektirecek şekilde, iki
basamaklı iki doğal sayıyı alt alta yazarak toplar.
4. İşlem ve sözlü problemler eldesiz toplamayı gerektirecek şekilde, üç
basamaklı bir doğal sayı ile bir basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak toplar.
5. İşlem ve sözlü problemler eldesiz toplamayı gerektirecek şekilde, üç
basamaklı bir doğal sayı ile iki basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak toplar.
6. İşlem ve sözlü problemler eldesiz toplamayı gerektirecek şekilde, üç
basamaklı bir doğal sayı ile üç basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak toplar.
7. İşlem ve sözlü problemler birler basamağında eldeli toplamayı
gerektirecek şekilde, iki basamaklı bir doğal sayı ile bir basamaklı bir
doğal sayıyı alt alta yazarak toplar.
8. İşlem ve sözlü problemler 1’ler basamağında eldeli toplamayı
gerektirecek şekilde, üç basamaklı bir doğal sayı ile iki basamaklı bir
doğal sayıyı alt alta yazarak toplar.
9. İşlem ve sözlü problemler 1’ler basamağında eldeli toplamayı
gerektirecek şekilde iki basamaklı iki doğal sayıyı alt alta yazarak
toplar.
10. İşlem ve sözlü problemler 1’ler eldeli toplamayı gerektirecek şekilde,
üç basamaklı bir doğal sayı ile iki basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak toplar.
11. İşlem ve sözlü problemler 1’ler ve 10’lar basamağında eldeli toplamayı
gerektirecek şekilde, üç basamaklı bir doğal sayı ile iki basamaklı bir
doğal sayıyı alt alta yazarak toplar.
12. İşlem ve sözlü problemler eldeli toplamayı gerektirecek şekilde, üç
basamaklı iki doğal sayıyı alt alta yazarak toplar.
AMAÇ 11. Çıkarma işlemi yapabilme.
Davranışlar :
1. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirmeyecek şekilde, bir
basamaklı bir doğal sayıdan bir basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak çıkarır.
2. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirmeyecek şekilde, iki
basamaklı bir doğal sayıdan bir basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak çıkarır.
3. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirmeyecek şekilde, üç
basamaklı bir doğal sayıdan bir basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak çıkarır.
4. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirmeyecek şekilde, iki
basamaklı bir doğal sayıdan iki basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak çıkarır.
5. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirmeyecek şekilde, üç
basamaklı bir doğal sayıdan iki basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak çıkarır.
6. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirmeyecek şekilde, üç
basamaklı bir doğal sayıdan üç basamaklı bir doğal sayıyı alt alta yazarak
çıkarır.
7. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirecek şekilde, iki
basamaklı bir doğal sayıdan bir basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak çıkarır.
8. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirecek şekilde, üç
basamaklı bir doğal sayıdan iki basamaklı bir doğal sayıyı alt alta
yazarak çıkarır.
9. İşlem ve sözlü problemler onluk bozmayı gerektirecek şekilde, üç
basamaklı bir doğal sayıdan üç basamaklı bir doğal sayıyı alt alta yazarak
çıkarır.
AÇIKLAMA: Aynı işlem basamakları 10’lar ve 100’ler basamağındaki onluk
bozma işlemleri için de tamamlanır.
KESİR KAVRAMI:
AMAÇ 12. Yarım kesrini kavrayabilme
Davranışlar :
1. Bir nesnenin yarısının “yarım” ve kendisinin “bütün” olduğunu söyler.
2. Elma, bir yaprak, kağıt vb. varlıkların yarısını gösterir.
3. 10 ve 20 kalemin yarısının kaç kalem olduğunu söyler.
4. 10’a kadar çift sayıda verilen bir grup elemanın yarısını söyler.
5. Verilen iki yarımdan bir bütün elde eder.
6. Verilen bir bütünü (ekmek, elma, kağıt vb.) ikiye bölerek iki yarım
elde eder.
ÖLÇÜLER:
AMAÇ 13. Zaman ölçülerinden “saat”i kavrayabilme.
Davranışlar :
1. Saati gösterir/söyler.
2. Akrep ve yelkovanı gösterir/söyler.
3. Akrepin saati, yelkovanın dakikayı gösterdiğini söyler.
4. Tam saatleri gösterir/söyler.
5. Buçuklu (yarım) saatleri gösterir/söyler.
6. Çeyrek saatleri gösterir/söyler.
7. Saatteki rakamların aralarının 5’er dakika olduğunu söyler.
8. Bir günün 24 saat olduğunu söyler.
9. Sorulduğunda saatin (…geçiyor, … var) kaç olduğuna cevap verir.
AMAÇ 14. Değer ölçülerinden “para”yı kavrayabilme.
Davranışlar :
1. Bozuk para ve banknotları gösterir/söyler.
2. Gösterilen paranın önünde ve arkasında gördüklerini söyler.
3. Gösterilen paranın kaç lira olduğunu söyler.
4. Gösterilen para ile neler alabileceğini söyler.
5. Paraları birbirlerinden ayırt eder.
6. Paralar içinden adı söylenen parayı gösterir.
7. Verilen paraları sayarak toplam kaç lira olduğunu söyler.
8. Paraları küçükten büyüğe doğru sıralar.
Haftalık ders çizelgesi
Yazıldığı Kategori Otistik Çocuklar Eğitim Programı, Otizm, Özel Eğitim ilköğretim (12-15 yaş) Etiketler: ilköğretim (12-15 yaş), Otistik Çocuklar Eğitimi Programı, özel eğitim
Nisan 20th, 2020 Yazar Özel Eğitimci
OTİSTİK ÇOCUKLAR EĞİTİM PROGRAMININ UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Program, 3-6 yaş, 7-11 yaş, 12-15 yaş gruplarının gelişim alanlarına ait
özellikler dikkate alınarak düzenlenmiştir. Hazırlanan taslak program
“çerçeve program” özelliğindedir. Bu nedenle öğretim aşamasında yer alacak
hedef-davranışlar öğrencinin bireysel özellikleri göz önünde
bulundurularak belirlenmelidir. Programda yer alan amaç ve konuların
dışında öğrencilerin bireysel özellikleri ve gereksinimlerine göre yeni
hedef davranışlar da geliştirilebilir. Öğretmen yapacağı etkinliklerde
zaman zaman bire bir, zaman zaman küçük gruplar halinde çalışmalarını
sürdürmelidir.
Otistik çocukların eğitsel gereksinimlerinin karşılanmasında öğretmenin
hangi konuları göz önüne alarak nasıl hareket etmesi gerektiği hususunun
iyi bilinmesi önem taşımaktadır. Bunun için öğretmenin, aşağıdaki
noktalara dikkat etmesi gerekir:
1. Otistik Çocukların Eğitimine Çocuğun Performansı Alınarak Başlanması:
Otistik çocuklar bireysel ayrıcalık gösterdiklerinden performansları da
birbirinden farklıdır. Çocuğa uygun hazırlanacak olan eğitim plânına
başlamadan önce öğrenci gözlenir, ölçüt bağımlı ölçü araçlarıyla her bir
beceri alanındaki performansı belirlenir. Performans alımı sırasında
çocuktan istenen açık olarak söylenmeli ve gelen cevaplar hiç tepki
göstermeden kaydedilmelidir.
Ölçüt bağımlı ölçü araçlarının verilerine göre amaçlar belirlenir,
amaçlara ulaşmak için ara amaçlar saptanır ve öğretim araçları
geliştirilerek bireysel eğitim ortamlarında öğretime başlanır.
Tablo 1 de öğrencinin bir beceri düzeyindeki performansını belirlemede,
aynı zamanda öğretim aşamasındaki gelişimini kaydetmede kullanılacak ölçüt
bağımlı ölçü aracına örnek verilmiştir.
TABLO1
Tablo 1’de ana yönerge, bildirimler, bunların alt aşamaları ve çocuğun bir
beceriyi nasıl gerçekleştirdiğini gösteren “Bağımsız”, “Yönerge”, “Model
Olma”, “Fiziksel Yardım” bölümleri yer almaktadır. Her aşamada öğrencinin
o beceriyi nasıl gerçekleştirdiği tablodaki uygun bölüme işaretlenir.
Performans alımının ilk aşamasında öğrenciye ana yönerge verilir.
Öğrencinin gerçekleştirdiği aşamalar için “bağımsız” sütunu işaretlenir.
Bağımsız olarak gerçekleştiremediği aşamalar için ise tabloda yer alan
ipuçlarından hangisi kullanıldıysa uygun sütun işaretlenir. Ancak
performans alımı sırasında fiziksel yardım uygulanmaz, sadece bu sütun
işaretlenerek performans düzeyini belirleme işlemi kesilir. Fiziksel
yardım öğretim sırasında kullanılır.
Her çocuk için belirlenen öğretimsel amaçların tümü için ayrı tablolar
oluşturulmalı ve bunlar dosyalanmalıdır.
İpuçlarının Açıklanması :
1. Yardım: Çocuğun istenilen tekniği vermesini sağlamak için kullanılan
ipucudur.
a) Fiziksel Yardım: Çocuğun bir davranışı, ilk öğrenmeye başladığı
dönemlerde kullanılan bir yardımdır. Bu yardımda eğitimci, çocuğu elleri
ile yönlendirmekte ve davranış boyunca ona rehberlik etmektedir. Fiziksel
yardımda ilk aşamada kontrol öğretmendedir.
b) İşaret Yardımı: Bu yardım, çocuğa öğretilmek istenen davranışın
işaretle gösterilmesi şeklinde kullanılmaktadır. Parmak ile işaret etme,
başın evet doğru anlamında öne-arkaya ya da hayır anlamında sağa-sola
sallanması gibi hareketler işaret yardımını oluşturur.
c) Sözel Yardım: Sözel yardım yeni bir davranışın kazandırılmasında
kullanılan uyarının daha açıklayıcı olarak çocuğa iletilmesidir. Öğretmen
bu aşamada çocuğun neler yapacağını sözel olarak ifade eder.
Bu yardımlar kullanıldıkça göz önünde bulundurulması gereken önemli nokta
yardımın etkili olması ve çocuk beceriyi kazandıkça yardımın
azaltılmasıdır.
2. Model Olma: Gözlem ve taklit yoluyla öğrenmedir. Çocuktan yapması
beklenen beceri önce eğitimci tarafından yapılır daha sonra aynısını
çocuğun yapması istenir. Burada göz önünde bulundurulacak hususlar
şunlardır:
a) Çocuğun modeli taklit etmesi için, gelişimsel ve bilişsel olarak
gerekli beceriye sahip olması,
b) Çocuğun modeli taklit ettikten sonra ödüllendirilmesi,
c) Modelin açık ve net olması,
d) Model olunurken taklit edilen davranışın sözel olarak çocuğa
açıklanması.
İpuçlarının Geri Çekilmesi :
Beceri öğretimi sırasında kullanılan ipuçları aşama aşama geri çekilir ve
öğrencinin o beceriyi bağımsız olarak yapması hedeflenir. İpuçlarının geri
çekilmesi sırasında öğretmen, öğrencideki gelişimi çok iyi takip etmeli ve
uyguladığı yardımı azaltarak öğrenciyi ödüllendirmelidir.
TABLO 2
Tablo 2’de öğrencinin kavram düzeyindeki performansını belirlemede, aynı
zamanda öğretim aşamasındaki gelişimini kaydetmede kullanılacak ölçüt
bağımlı ölçü aracına örnek verilmiştir.
Tabloda “Bildirimler”, “Ölçüt”, “Sorular”, “Öğrencinin Cevapları” ve
“Sonuç” bölümleri yer almaktadır. Bildirimler, öğretmenin çocuktan neleri
istediğini açıklamaktadır. Ölçüt ise çocuğa sorulan soruların kaçta kaçını
yapması gerektiğini belirtir. Örneğin: 6 sorudan en az 4 tanesini doğru
cevaplarsa sonuçta öğrencinin o bildirimi gerçekleştirdiği kabul edilir.
Sorular kısmında öğretmen tarafından hazırlanan ve çocuğa yöneltilecek
bildirimi açıklayıcı sorular yer almaktadır. Cevap kısmına öğrenciden
gelen cevaplar kaydedilir.
Gösterme boyutunda cevaplar (+) doğru veya (-) yanlış şeklinde
kaydedilirken, söyleme boyutunda çocuğun verdiği cevaplar aynen yazılır.
Sonuç bölümüne gelen cevapların ölçüte göre bildirimin gerçekleşip
gerçekleşmediği (+) veya (-) olarak kaydedilir.
Kavram düzeyinde performans alımı ve değerlendirmesi yapılırken,
öğrencinin ifade edici dil becerisinin düzeyi dikkate alınmalıdır.
2. Otistik Çocuklara Bireysel Eğitim Plânı Uygulanması:
Heterojen bir grup olan otistik çocukların eğitsel gereksinimlerinin
karşılanabilmesi için hazırlanan çerçeve programdan her çocuk için
bireyselleştirilmiş eğitim plânı hazırlanarak uygulanması gerekir.
Hazırlanacak olan bu eğitim plânındaki amaçlar ve araç gereçler çocuğu
merkeze almalıdır.
Bireysel Eğitim Çalışmalarında öğretmen, belirlediği kavram ve becerilerin
öğretiminde öğrenci ile birebir çalışır. Bunun için bireysel eğitim
ortamlarını kullanır. Bireysel eğitim ortamlarının hazırlanmasında, sınıf
düzenlemesinde çocukların bireysel ya da ikişer kişilik gruplar halinde
çalışmalarını sağlamak amacıyla gerekli olan bireysel eğitim köşeleri
hazırlanır. Bireyin performansına uygun amaçların belirlenmesi ve buna
uygun plân ve programların hazırlanması ile bireysel eğitim çalışmalarına
başlanır. Bireysel eğitimin süreci ve süresi öğretmen tarafından
belirlenir.
3. İlerlemelerin Kaydedilmesi ve Değerlendirilmesi:
Öğretim sürekli değerlendirme gerektirir. Amaçların ve davranış
değişikliklerinin öğrencide gerçekleşip gerçekleşmediği düzenli bir
değerlendirme sonucunda ortaya çıkar.
Öğretmen, öğrencideki gelişimleri ve değişimleri kaydederken günlük plân
özelliğini de taşıyabilecek kayıt formları ve grafikler oluşturur. Her bir
amaç için hazırlanan bu form ve grafikler ilerlemelerin kaydedilmesinde
öğretmene pratiklik kazandırdığı gibi öğrencinin o becerideki ilk ve son
durumu arasındaki gelişimini rahatça değerlendirmesine de yardımcı olur.
KAYIT FORMU ÖRNEĞİ
TABLO3
KAYIT GRAFİĞİ
Örnekte A.’nın çatal kullanarak yemek yeme becerisi ile ilgili gelişimi
kaydedilmiştir. Öğretmen hangi davranış üzerinde çalıştığını günlük olarak
kaydederek belirlediği süre içindeki gelişimini yukarıdaki gibi tespit
eder.
4. İletişim Problemleri Üzerinde Durulması:
Otistik çocukların genel özelliklerinden biri de çevrelerindeki insanlarla
iletişim kurmakta güçlük çekmeleridir. Bu nedenle çocukların eğitimlerine
devam edilirken iletişim problemleri üzerinde öncelikle durulmalıdır.
İletişim problemleri üzerinde durulurken her çocuğun iletişim düzeylerinin
ve iletişim kurma biçimlerinin (işaret, sözlü, fiziksel) birbirinden
farklı olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
5. Problem Davranışların Ortadan Kaldırılması:
Otistik çocukların eğitim programlarının amacı çocuğun davranış
problemlerini azaltarak gereksinimleri olan becerileri kazandırmaktır.
Öğretimi engelleyecek düzeyde stereotip ve problem davranışlar varsa
öğretimle birlikte bu davranışların ortadan kaldırılması ya da azaltılması
sağlanmalıdır. Problem davranışlar üzerinde çalışılırken her bir davranış
için “Davranış Değiştirme” teknikleri uygulanmalıdır.
a) Problem Davranışın Tespiti :
Davranış değiştirme programı geliştirilirken öncelikle problem davranış
açık olarak belirlenir. Belirlenen davranışın özelliğine uygun gözlem
formları geliştirilerek davranışın sayısı ya da sıklığı düzenli olarak
kaydedilir.
b) Problem Davranışın Gözlemi :
Belirlenen problem davranışın sistemli bir şekilde gözlenebilmesi için
gözlem formları geliştirilir. Geliştirilen gözlem formunda, gözlem süresi,
gözlemin yapıldığı ortam, problem davranışın öncesindeki olaylar ya da
uyaranlar, problem davranış ve davranış sonundaki olaylar açık bir şekilde
yazılır.
GÖZLEM FORMU ÖRNEĞİ
Bu gözlem sonunda, problem davranışı meydana getiren ya da oluşum
sıklığını artıran nedenler belirlenip, bu durumun ortadan kaldırılması
doğrultusunda çeşitli yöntem ve teknikler kullanılır. Bu tekniklerin
geliştirilmesinde davranış ilkelerinden faydalanılır. Aşağıda temel
davranış ilkelerinden “Pekiştirme” ve “Ceza” ilkeleri açıklanmıştır.
1) Pekiştirme : İzledikleri davranışın sıklıklarını arttıran çevresel
uyaranlara pekiştireç ve bu sürece de pekiştirme adı verilir. Pekiştirecin
iki temel özelliği vardır. Biri, davranışı izlemesidir. İkincisi, izlediği
davranışın ileride oluşum sıklığını artırmasıdır. İki türlü pekiştirme
vardır:
a) Olumlu Pekiştirme : Davranışı izleyen uyaran o davranışın sıklığını
arttırıyorsa buna olumlu pekiştirme denir. Örneğin, “çocuğun bağımsız
oynaması pekiştirilmektedir” denildiğinde çocuk kendi başına oynarken
ana-babası ya da öğretmeninin dikkat ettiği ve onayladığı anlaşılmalıdır.
Ya da çocuğun kendi başına oynamasının ana-babası ya da öğretmeninin
dikkati ve ödülleriyle sonuçlandığı, oynamasının arttığı anlaşılmalıdır.
(Onaylama ve ödüllendirme olumlu pekiştireçtir).
b) Olumsuz Pekiştirme : Davranışta tepkiyi izleyen uyaran olaylarından
bazılarına son verilmesi o davranışın oluşum sıklığını arttırıyorsa buna
olumsuz pekiştirme denir.
2) Ceza : Davranışı izleyen olay ya da davranışın sonuçları davranışın
ileride oluşum sıklığını azaltıyorsa buna ceza denir. İki tür ceza
bulunur:
a) Birinci Tür Ceza : Davranışı izleyen uyaran o davranış oluşum sıklığını
azaltıyorsa buna birinci tür ceza denir. Örneğin, öğrencilerden biri
sınıfta sürekli konuşarak, ödev yapan arkadaşlarını rahatsız etmektedir.
Öğretmen, öğrencinin bu davranışına son vermek için, onu uyarır. Artık
öğretmenin varlığında gelişigüzel konuşmaz.
b) İkinci Tür Ceza : Davranışı meydana getiren ya da sürdüren pekiştirecin
geri çekilmesi ikinci tür cezadır. Örneğin, öğrenci ağzıyla komik sesler
çıkarmaktadır. Bu davranış öğretmenin ve öğrencinin dikkatini çekmekte ve
diğer öğrenciler gülmektedir. Buna göre öğretmen, öğrenci komik sesler
çıkarttığında diğer öğrencilerin onu duymazlıktan gelmelerini ister ve
duymazlıktan gelenlere ek dinlenme süresi verir. Öğrenci komik sesler
çıkarmayı sürdürür. Ancak öğretmen ve arkadaşlarının dikkatinin yok
olmasıyla, davranış değişmeye başlar. Yedi gün sonra bu öğrenci sergilemiş
olduğu olumlu davranışlardan dolayı öğretmenin ve arkadaşlarının ilgisini
çekmeye başlar ve komik sesler çıkarması yok olur. (2)
Öğretmenin, gözlem sonunda yukarıdaki ilkeler ve diğer davranış
ilkelerinden faydalandığında problem davranışı ortadan kaldırması ya da
azaltması daha kolay olacaktır.
6. Yapılandırılmış Eğitim-Öğretim Ortamlarının Hazırlanması:
Eğitim ortamları, oluşturulan seviye grubundaki çocukların özelliklerine
(ilgi ve düzeylerine) uygun şekilde yapılandırılmalıdır. Ortamın
düzenlenmesi öğretmenin işidir. Öğretmen, ortamı düzenlerken her bir
öğretim amacına göre çocuklarla iletişim kurabilecek, onları kontrol
edebilecek, olumsuz davranışların ortaya çıkmasını engelleyecek şekilde
olmasına dikkat etmelidir.
7. Öğretimde Kullanılacak Araç-Gereçlerin İşlevsel Olması:
Öğretimde kullanılacak araç gereçler önceden tespit edilmelidir.
Hazırlanan araç gereçler her çocuk için plânlanan öğretimsel amaçlara
hizmet etmeli ve çocuğun yaşantısında kullandığı veya kullanabileceği
araçlardan seçilmelidir.
8. Öğretilecek Becerilerin Belirlenmesi:
Öncelikle verilmesi gereken beceriler çocuğun yaşamını kolaylaştıracak
günlük yaşam ve öz bakım becerilerinden oluşmalıdır. Herhangi bir beceri
öğretimine geçmeden önce o beceriyi alabilmesi için gerekli ön koşul
becerilerin çocukta bulunup bulunmadığı belirlenmeli ve düzenli bir beceri
analizi yapılmalıdır. Öğretim sırasında öğretmen, öğrencinin performans
düzeyine bağlı olarak sözel ipucu, model olma ve fiziksel yardım
ipuçlarını kullanmalıdır.
9. Etkinliklerin Düzenlenmesi:
Sınıf içi ve dışı etkinlikler düzenlenirken öğrencinin ilgi ve
becerilerine göre öğretim amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik olmasına
dikkat edilmelidir. Etkinliklerde kontrol öğretmende olmalı, öğrenciyi
mümkün olduğu kadar etkinliğe katmalı ve etkinlikler bir program
çerçevesinde yürütülerek basit etkinliklerden başlanmalıdır. Etkinlik
süresince çocuğun yapamadığından çok yaptığı beceriler dikkate alınarak
olumlu ifadelerle pekiştirilmelidir.
(2)
ÖZYÜREK, M. Sınıfta Davranış Yönetimi. Karatepe Yayınları, Ekim,1997,
Ankara.
10. Zamanın Düzenlenmesi:
Zaman soyut bir kavramdır. Otistik çocukların etkinlik süreleri
düzenlenirken zamanı olabildiğince somutlaştırmak gerekir. Bunun için
çocuğa sırasıyla etkinliklerin neler olacağı gösterilmelidir. Örneğin
günlük etkinlikler sırasıyla küçük kartlara yazılıp ya da etkinliğin resmi
çizilip öğrencinin masasına asılır. Tamamlanan etkinliğin kartı öğrenciyle
birlikte çıkarılır ve diğer etkinliğe geçilir. Böylece çocuk biten
etkinliğin arkasından hangi etkinliğe geçeceğini görür.
11. Kaynaştırma Programına Yer Verilmesi:
Otistik çocukların özelliklerinden biri de sosyal uyum problemidir. Bu
nedenle çocukların eğitimindeki en önemli amaçlardan biri de çocukta
sosyal etkileşimin gerçekleştirilmesidir. Çocuğun çevresindekilerle
birlikte uyum içinde yaşayabilmesi için sosyal gelişiminin sağlanması
gereklidir.
Öğretmen, öğrenci için kaynaştırma eğitimi kararı alırken onun seviyesini
ve gereksinimlerini en iyi şekilde tespit etmelidir. Hazırlanan
kaynaştırma programı doğrultusunda belirlenen okulun yöneticileri,
öğretmenleri, öğrencileri ve öğrenci velileri otistik çocukların
özellikleri ve eğitimleri hakkında önceden bilgilendirilmelidir.
Değerlendirme her iki öğretmen tarafından sık aralıklarla yapılmalıdır.
12. Eğitimde Sürekliliğin Sağlanması:
Otistik çocukların kazandıkları davranışların kalıcı olabilmesi için
eğitimin sürekli olması gereklidir. Bu nedenle yaz tatillerinde “Yaz
Okulları” ile eğitimlerine devam ederek çeşitli sosyal etkinliklere
katılmaları sağlanmalıdır.
13. Ailenin Eğitime Katılımının Sağlanması:
Çocuğun performansı ve öğretim plânları belirlenirken ailenin katılımı
gereklidir. Öğretmenin çocuk üzerinde yaptığı tüm çalışmalarından ailenin
de haberdar edilmesi, çocuğun okulda kazandığı olumlu davranışları evde de
sürdürmesi açısından önem taşır. Bunun için yönetim ve öğretmence
plânlanan veli toplantılarının dışında, öğretmen her çocuk için yapılan
çalışmaları anında, aileye bildirmeli, bu çalışmalar doğrultusunda evde
neler yapılacağına dair sözlü ve yazılı açıklamalar yapmalıdır.
Gerektiğinde ailenin de derslere katılımı sağlanarak, eğitim sırasında
çocuğa yaklaşım konusunda ailenin de bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır.
Eğitim-öğretim sürecinde ailenin plânlı bir şekilde eğitime katılmasının,
hem öğrencide gerçekleştirilen amaçların yerleşmesine, hem de ailenin özel
eğitim konusunda bilinçlendirilmesine fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
14. Çocuk İstismarının Önlenmesi:
Özel eğitime gereksinimi olan çocukların üç şekilde istismara maruz
kaldığı görülmektedir. Bunlar: 1)Fiziksel İstismar (Dayak vb.) 2)Cinsel
İstismar 3)İhmâl
Özel eğitime gereksinimi olan bireylerin aileleri çocuklarına karşı aşırı
koruyucu, kollayıcı veya itici tutumlarda bulunabilmektedir. Bu tür
tutumlar özel eğitime gereksinimi olan bireyleri olumsuz yönde
etkilemektedir. Bireyin bağımsız yaşamı, sosyal uyumu ve topluma
kazandırılması temel hedef olarak düşünüldüğünde ailelerin, eğitimcilerin
ve toplumun bu konularda bilgilendirilmeleri önem taşımaktadır.
Yazıldığı Kategori Otistik Çocuklar Eğitim Programı, Otizm Etiketler: otistik çocuklar, Otistik Çocuklar Eğitim Programı, özel eğitim, Problem Davranışların Ortadan Kaldırılması
Nisan 20th, 2020 Yazar Özel Eğitimci
OTİSTİK ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ :
1. Duyusal Özellikler :
a) İşitsel Uyarılara Karşı Tepkileri : Seslere karşı çok değişik tepkiler
gösteren otistik çocukların, erken çocukluk döneminde bazı seslere hiçbir
tepki vermemesi, çocukta işitme problemi olduğu düşüncesini
çağrıştırmaktadır.
b) Görsel Uyarılara Karşı Tepkileri : Otistik çocukların insan yüzüne ve
çevrelerindeki birçok nesneye bakmamalarına karşın, hareket eden, dönen ya
da parlak olan bazı nesnelere çok uzun bakabildikleri, bazılarının zaman
zaman ışıktan rahatsız oldukları hatta karanlık bir odada daha rahat
ettikleri görülebilmektedir.
c) Acı, Sıcak, Soğuğa Karşı Tepkiler : Bu tepkiler bazı çocuklarda acıyı,
sıcağı ve soğuğu farketmeme şeklinde ortaya çıkarken, bazılarında ise,
soğuk suyla ellerini yıkarken ağlama, eline iğne battığı zaman çığlık atma
gibi aşırı duyarlılıklar şeklinde de görülebilmektedir.
d) Dokunulmaya Karşı Tepkiler : Herhangi bir kimse tarafından dokunulmaya,
kucağa alınmaya tepki gösteren otistik çocuklar, fiziksel teması
reddetmekte ve çevreleriyle ilişki kurmaktan kaçınmaktadırlar.
Otistik çocukların çevrelerindeki duyusal uyarılara çok farklı tepkiler
vermelerine karşın, yeni bir nesneyi genellikle koklayarak, yalayarak ve
parmaklarını üzerinde gezdirerek tanımaya ve keşfetmeye çalıştıkları
gözlenmektedir.
2. Motor Gelişim Özellikleri :
Otistik çocukların ip atlama, dans, yüzme gibi büyük kas motor becerilerin
kullanılmasını gerektiren bazı hareketleri taklit etme yetilerinin çok az
ya da hiç olmamasına bağlı olarak daha geç öğrendikleri görülmektedir.
Kâğıt kesme, kutu içine küp atma ve ipe boncuk dizme gibi küçük kas motor
becerilerinin de oldukça zayıf olduğu gözlenmektedir.
Otistik çocukların duruşlarında, ellerini kullanmada zaman zaman normalden
farklı bir görünüm sergiledikleri görülmektedir. (Parmak uçlarında yürüme,
belli hareketleri tekrar etme, tek ayağı üzerinde ileri geri sallanma,
kendi etrafında dönme vb.) Bununla birlikte hiperaktif (çok hareketli)
veya hipoaktif (az hareketli) olmaları da diğer motor davranış özellikleri
olarak kabul edilmektedir.
3. Sosyal Gelişim Özellikleri :
Kucağa alındığında sarılmama, annenin sesine tepki vermeme gibi
davranışları gösteren otistik çocukların çoğu, anneye bağımlılık
davranışının yoksunluğunu göstermektedirler.
Sevgi ve güvende olma gereksinimi yönüyle diğer bireylere fiziksel
yakınlaşma davranışları görülmemektedir.
Otistik çocukların zamanlarının çoğunu tek başına oynayarak geçirdikleri
ve anne-babaları ile iletişim kurmadıkları gözlenmiştir.
Çevreyle ilgili en ufak değişikliklerin karşısında çok duyarlı
olabildikleri halde insan yüzü ve karşılıklı iletişim bu çocuklar için çok
az önem taşımaktadır.
Otistik çocuklarda oyun becerisi, sembolik düşüncenin kazanıldığı duyu
motor döneme paralel olarak gelişmemektedir. İletişim ve hayal gücünden
yoksun olmaları nedeniyle diğer çocukların oyununa katılmazlar.
4. Dil ve İletişim Özellikleri :
Çevredeki bireylerle iletişim kurmada yetersiz olma otizmin en belirgin
özelliklerinden biri olarak belirtilmektedir.
a) Sözel Olmayan İletişim : Temel duyguları (mutluluk, üzüntü vb.) ifade
etmede güçlük, karşısındaki kişinin yüzüne ve gözüne bakmama, karşılıklı
iletişim kurmak istemediğinde bağırma, vurma, çığlık atma gibi özellikler
göstermektedirler.
b) Sözel İletişim : Otistik çocukların dil gelişimlerinde, hiç konuşmama,
sadece bir-iki kelime söyleme, çok kelimeyle anlamsız konuşma, ekolali
konuşma, zamirleri karıştırma, konuşulanları anlamada güçlük çekme, gramer
bozuklukları ve telâffuz güçlüğü gibi özellikler görülmektedir.
5. Zihinsel Gelişim Özellikleri :
Otistik çocukların zekâ düzeylerini belirleyen testleri kullanmada
güçlükler olması ve bu çocukların testlerde düşük performans göstermeleri
zekâ bölümlerinin tespitini zorlaştırmaktadır.
Son yapılan araştırmalar temel problemin zihinsel gelişim alanında
olduğunu belirtmekte ve bu konudaki tartışmalar zihinsel yetersizliğin
birinci olarak dil ve iletişim problemlerine yol açtığı, ikinci olarak da
davranışsal ve duyusal güçlüklere neden olduğu yönünde yoğunlaşmaktadır.
6. Davranış Özellikleri :
İnsana karşı tepkisiz davranma, sosyal etkileşimlerden geri çekilme gibi
davranış özellikleri olduğu belirtilebilir.
a) Duygusal Tepkiler:
1) Özel Korkular : Sudan korkma, ayakkabı ayağını sıktığı için ayakkabı
giymeyi istememe gibi.
2) Tehlikelerin Farkında Olmama : Yüksek bir duvarın üzerinde yürüme vb.
3) Nedensiz Gülme ve Ağlama Davranışları Gösterme.
4) Değişikliklere Karşı Tepki Gösterme : En küçük bir değişiklik onların
sevinç çığlıklarına ya da öfke nöbetlerine yol açabilmektedir.
b) Davranış Problemleri : Öfke nöbetleri, çevresine zarar verici
davranışlar, kendisine zarar verici davranışlar, stereotip vücut
hareketleri (kendiliğinden başlayan hareketler) otistik çocuklarda görülen
davranış problemleridir.
7. Özel Beceriler :
Bunlar genellikle konuşma becerisi soyut anlam içermeyen türden
becerilerdir. Otobüs hareket saatleri, sayılar vb. ayrıntılar ilgili bazı
görsel yetenekler şeklinde de ortaya çıkabilmektedir. Kendi kendine
okuma-yazma öğrenebilme, okuduğunu anlamasa da akıcı bir şekilde
okuyabilme, kısa sürede ezberleyebilme gibi iyi bir belleğe sahip olan
erken gelişmiş kavramsal veya görsel-motor yetenekleri olan otistik
çocuklara da rastlanmaktadır.
GÜMÜŞÇÜ, Ş, PİŞKİN Ü, DARICA N. Otizm ve Otistik Çocukların Özellikleri,
Ekim,1992, Ankara.
Yazıldığı Kategori otistik çocukların özellikleri, Otizm Etiketler: otistik çocuklar, otizm, özellikler
